بررسی رابطه بلندمدت بین توسعه مالی و مصرف انرژی در ایران طی دوره ی 1386- 1346

چکیده یکی از عواملی که به نظر می آید بر مصرف انرژی تاثیرگذار بوده و کمتر مورد توجه سیاستگذاران بخش انرژی واقع شده است توسعه مالی می باشد که به عنوان محرک اصلی رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق رابطه بین توسعه مالی و مصرف انرژی با استفاده از چهار متغیر مصرف انرژی سرانه، شاخص توسعه مالی، تولید ناخالص داخلی واقعی و جمعیت فعّال طی دوره زمانی 1386- 1346 در ایران مورد بررسی قرار می گیرد. طبق مطالعات انجام گرفته در سایر کشورها توسعه مالی می تواند تاثیر دوگانه ای بر مصرف انرژی داشته باشد. بنابراین، تحقیق حاضر سعی دارد تا این رابطه را برای ایران مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور با استفاده از الگوی تصحیح خطای برداری ابتدا تاثیر شاخص توسعه مالی بر مصرف انرژی را بررسی کرده و سپس علیّت بین متغیرهای مذکور مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج برآورد الگوی بلند مدت بیانگر وجود یک رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای مدل می باشد. بر اساس الگوی مذکور، شاخص توسعه مالی تاثیر منفی معنی داری بر مصرف انرژی دارد، بنابراین بهبود توسعه مالی باعث کاهش مصرف سرانه انرژی طی دوره ی مذکور در ایران شده است. همچنین نتایج گویای آن است که در تابع مصرف انرژی، افزایش در تولید ناخالص داخلی و جمعیت فعّال باعث افزایش مصرف انرژی می شود. در الگوی کوتاه مدت، ضریب جمله تصحیح خطا در تابع کوتاه مدت 24/0- می باشد و نشان می دهد که در هر سال، 24 درصد از عدم تعادل ایجاد شده به سمت تعادل بلندمدت، تعدیل می شود. همچنین براساس آزمون علیّت می توان گفت که در بلندمدت شاخص توسعه مالی، تولید ناخالص داخلی و جمعیت فعال علت مصرف انرژی می باشند، شاخص توسعه مالی، جمعیت فعال و مصرف انرژی علت تولید ناخالص داخلی می باشند ولی مصرف انرژی، تولید ناخالص داخلی و جمعیت فعال علت شاخص توسعه مالی در بلندمدت نمی باشند. واژگان کلیدی: الگوی تصحیح خطای برداری، توسعه مالی، مصرف انرژی، جمعیت فعال